जर्मनीले कसरि कोभिड Pandemic अरु देश भन्दा राम्रो संग म्यानेज गर्न सफल भयो? स्वास्थ, अर्थतन्त्र र राजनीतिको कक्टेल बारे केहि धारणा:
सन् २००५ को जुलाई तिर Frankfurt am Main को एउटा होटेलमा सानो जमघट भएको थियो। चुनाबी माहोल थियो, एन्जेला मेर्केल Christian Democratic Party, CDU, को उमेद्वार थियिन। तेही बिसयमा कुरा हुने क्रममा एक जाना भारती मूलका बुढा बुढा साउले हाम्लाई भने ' अरे भै, ये तो सब कि बाजा बजाएगी , यहाँ रहेने हो तो सादी कर्लो'। मेर्केलले जित्ने पक्का पक्कि नै थियो किनकि तेती बेलाका चान्सलर गेरहार्ड स्रोडर (Gerhard Schroeder) को सामाजिक नीति फेल खाएको थियो, अर्थतन्त्र तहस नहस थियो, ६० लाख बेरोजगार थिए। तेसमाथी इराक युद्धमा जर्मनी र फ्रान्सले सेना नपठाउने भनेपछि अमेरिका स्रोडर र फ्रेन्च रास्ट्रपति ज्याक सिराक संग चिढिएको थियो, र धेरै जर्मन र फ्रेन्च सामानमा Import Tax लगाइदेको हुदा अर्थतन्त्र झनै नराम्रो थियो। चुनाब भयो, मेर्केलले जितिन्, सबै मिडिया उनि हरेक क्षेत्रमा कठोर भएको रेपोरटिंग गर्दै थिए। स्रोडरको पालामा सोसल safety net को नाममा काम गर्नेले भन्दा नगर्नेले बढी पैसा पाउँथ्यो, तेसैले low skilled काम गर्ने लाइ काम गर्नु भन्दा घर बस्नु फाइदा हुन्थ्यो, मेर्केलले तेस्लाई रिफर्म गरिन, अल्छि हरुलाई काम गर्नै पर्ने गरि घोक्रे ठ्याक लगाइन। अरु थुप्रै reforms भए । मलाई पनि मेर्केलको नाम सुन्दै डर लाग्न थाल्यो, घर पठाईदेली भनेर, तेसैले पढाइमा टुप्पी कसेर लागें, केहि समयमा बिस्वबिद्यालय पनि छिरें तर कोलोन बिस्वबिद्यालयका हाम्रा प्रोफेसर हरुले चै मेर्केलको प्रसंसा नै गरेको सुनियो, उनीहरु Evidence सहित प्रसंसा गर्थे। र नभन्दै २००६ र २००७ मा अर्थतन्त्रमा निकै सुधार आयो, Angela Merkel को आर्थिक नीतिमा दम रहेछ.
सबै क्षेत्रमा सकारात्मक बिकाश भए पनि Temporary Visa मा बसेका बिदेसी लाइ चै इमिग्रेसन नीति मात्र मतलब हुने हुदा मेर्केलले घर पठाइदिने हो कि भनेर डराउदा रहेछन। २००६ पछि निकै सुधार आए पनि २००८ को सुरुमा अर्को ठुलो आर्थिक मन्दी आयो, बिसेस गरि Export मा निर्भर अर्थतन्त्र हरु मारमा परे, जर्मनीको अर्थतन्त्र पनि सुरुमै ५,२% ले खस्कियो, बेरोजगारको संख्या फेरी बढ्न थाल्यो।Consumption घट्यो, सरकारको आम्दानि घट्यो, सोसल benefits धेरै लाइ दिनु पर्ने भयो।
मेर्केल एक बैज्ञानिक पनि पनि थिइन्, तेसै कारणले होला विज्ञानमा जस्तै राजनीतिमा पनि उनले समन्वय लाइ प्रमुख जोड दिइन् । बिज्ञानमा समन्वय अति आवस्यक छ । उनले निजि क्षेत्र, Opposition र बिदेसी पार्टनर हरु संग समन्वय गर्न थालिन्। नेपालमा जस्तो सरकारले भनेको निजि क्षेत्रले नटेर्ने, निजि क्षेत्रले लगानी गरेको ठाउँमा सरकारनै गएर प्रतिद्वन्दी भैदिने यता हुदैन, निजि क्षेत्रको अवस्था राम्रो नभए तेस्को नकारात्मक असर सिधै सरकार लाइ पर्छ, फेरी अन्तराष्ट्रिय जगतमा आफ्नो भाउ बढाउने प्रमुख तत्व पनि बलियो अर्थतन्त्र नै हो ।
मेर्केल एक बैज्ञानिक पनि पनि थिइन्, तेसै कारणले होला विज्ञानमा जस्तै राजनीतिमा पनि उनले समन्वय लाइ प्रमुख जोड दिइन् । बिज्ञानमा समन्वय अति आवस्यक छ । उनले निजि क्षेत्र, Opposition र बिदेसी पार्टनर हरु संग समन्वय गर्न थालिन्। नेपालमा जस्तो सरकारले भनेको निजि क्षेत्रले नटेर्ने, निजि क्षेत्रले लगानी गरेको ठाउँमा सरकारनै गएर प्रतिद्वन्दी भैदिने यता हुदैन, निजि क्षेत्रको अवस्था राम्रो नभए तेस्को नकारात्मक असर सिधै सरकार लाइ पर्छ, फेरी अन्तराष्ट्रिय जगतमा आफ्नो भाउ बढाउने प्रमुख तत्व पनि बलियो अर्थतन्त्र नै हो ।
सकारात्मक समन्वय ले नै सरकार र निजि क्षेत्र बीच मन्दीमा कुनै कामदार लाइ ननिकाल्ने तर सबैको काम गर्ने समय दैनिक ८,५ घण्टा बाट घटाएर ७ घण्टा गर्ने भन्ने कुरामा सहमति भयो, बचेको समय कामदारले थप सिप सिक्ने, र सरकारले तेस्मा लगानी गर्ने र मदत गर्ने पनि सहमति भयो, तेसो गर्दा कोहि बेरोजगार पनि नहुने, कर्मचारीको स्किल बढ्दा कम्पनि लाइ फाइदा, कर्मचारी लाई पनि फाइदा, तिन्तै हातमा लड्डु। Financial Sector मा निकै परिबर्तन गरिए, धेरै Banks हरुलाई रास्ट्रीकारण गरियो, Financial sector मोनिटर गर्ने निकाय Bafin ( Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht) को मातहत बढाइयो, प्रति व्यक्ति प्रति ब्यांक १ लाख यूरो सम्मको डिपोजिट राष्ट्रले ग्यारेन्टी गर्ने भयो, (ब्याङ्क टाट पल्टे त्यो पैसा बचतकर्ता लाइ रास्ट्र ले दिने ) तेसो हुँदा भबिस्यमा Bank Panic हुन पाउदैन थियो र अर्थतन्त्रमा चाहिने Liquidity ब्याङ्कले सप्लाई गर्न सक्थ्यो, कसैले नसकेको खण्ड माइ पनि inter-bank lending को अबधाराना बढेको हुदा समस्या पर्ने सम्भावना घट्थ्यो, तेस्माथी European Central Bank ले ऋण दिने प्रोसेस पनि सजिलो बनाइयो। Hedge Funds र Private Equity Funds हरु रिफर्म गरियो र Bafin अन्तर्गत निगरानीमा राखियो । १ वर्ष भित्रमै अर्थतन्त्र फेरी pre-crisis level मा आयो । तर अरु देशको भने खस्कियेकै स्थितिमा थियो।अर्थतन्त्र चौपट हुदा लगानीकर्ता हरुमा डर हुन्छ, पैसा कता लगाउने भन्ने चिन्ता हुन्छ, फाइदा धेरै आउने ठाउँ भन्दा पनि पैसा नफस्ने ठाउको खोजीमा हुन्छन मान्छे। ब्याङ्कमा राखौं, ब्यांक टाट पल्टीएला, घरमा राखौं चोरी होला, Inflation होला, भौतिक कुरामा लगानी गरौँ, मूल्य घट्देला, इकोनोमीमा nervousness हुनु भनेको तेही हो। तेसैले सबैले जर्मन सरकारको Government Bond मा लगानी गर्ने खोजे। ब्याजदर पहिले निकै कम थियो, अफर धेरै हुदा ब्याज Negative मा गयो, भनेको मतलब ऋण दिनेले लिने लाइ उल्टो ऋण लिए बापत केहि प्रतिसत बुझाउने। जर्मन सरकारले ऋण लिए बापत दिने हरुले उल्टो पैसा दिए र सरकार लाइ ७५ अर्ब यूरो नाफा भयो। बिस्वसनिय सरकार र अर्थतन्त्र भएको फाइदा यो रहेछ ।त्यो पैसा स्वास्थ र आर्थिक बिकाशमा प्रयोग भएको थियो ।
शीक्षा नीति तर्फ़ युनिभर्सिटीको पढाइ विस्वका सबैलाई निसुल्क भए पनि शीक्षाको स्तर बढाउन सेमेस्टरको स्टेट अनुसार ५०० यूरो टिउसन fee लगाउने नीति ल्याईयो। तर हरेक स्टेट र युनिभर्सिटीले पनि तेस्लाई लागु नगर्न पाउने सर्तका साथ। ५०० पनि बिद्यार्थीको लागि तेती बेला धेरै नै हुन्थ्यो । तर हाम्रो युनिभर्सिटीमा गरिब देश बाट आएका बिद्यार्थीले सुक्की पनि तिर्नु नपर्ने र बस्न खान आर्थिक समस्या भए छात्रवृद्धि पनि पाउने नियम रेछ। तेतिबेला यो बिसयमा चर्को बहस चलिरहेको थियो, मेर्केल कै पार्टीका धेरै नेताले बिदेस बाट पढ्न आउने हरुलाई किन फ्री मा दिने, पढेर आफ्नै देस फर्किदा येताका Tax Payers लाइ घाटा हुने तर्क तियो, जायज पनि हो। तर मेर्केल बैज्ञानिक थियिन, कुनै पनि नीति बनाउन उनीहरुलाई Evidence चाहिन्थ्यो, र तेस्बारे रिसर्च हुन थाल्यो। नतिजा आउदा, येदि जर्मन युनिभर्सिटीमा पढेका सबै बिदेसी मद्धेका ३०% मात्रै ५ वर्ष त्यहाँ काम गरिदिएर बसे भने तेतिबेला भर्ना भएका २ लाख ५० हजार बिदेसी बिद्यार्थीको खर्च उठ्ने रहेछ, तर रियालिटीमा जर्मनी पढेका ५०% भन्दा बढी कम्तिमा पनि ८ वर्ष बसेको भेटियो, देस छोडेर जाने मद्धे पनि धेरै आफ्नो देसमा गएर जर्मन कम्पनि हरु संग समन्वय गरेर ब्यापार बेबसाय थालेको पाइयो, भनेको मतलब बिदेसी नागरिक लाइ फोकटमा पढाउनु त झन् फाइदा रहेछ। तेसरी त्यो च्याप्टर क्लोज भयो, केहि अपबाद बाहेक जसलाई पनि जुन लेभलमा पनि पढ्न फ्री छ, स्कोलरसिप को धनरासी झनै वृद्धि भएको छ, बिदेसी लाइ तेही राख्न ब्लु कार्ड को सिस्टम ल्यायो, तहीं पढेका लाइ जब मार्केटमा जर्मन नागरिक जस्तै समान व्यवहार गर्नु पर्ने नीति ल्यायो, पढाइ सकेपछि काम खोज्न मात्रै १८ महिना समय दिने नीति ल्यायो, बिदेसमै पढेकाले पनि काम खोज्न भनेर ६ महिना सम्म जर्मनी आएर बस्न पाउने नियम ल्यायो, हाइ स्किल्ड हरुलाई छिराउन अरु सहज गर्यो, सन् २००० को तुलनामा आकास पाताल को फरक देखियो ।
बाताबरण नीति तर्फ़ हेर्दा जब २०११ मा जापानको फुकुसिमामा आणबिक दुर्घटना भयो, न्युक्लियर पावर प्लान्ट पड्कियो, तेस्ले बिस्व भरि नै nuclear इनर्जीको खतरा बारे प्रस्ट पार्यो। हुनत हामि मद्धे अलिक बुढा पाका लाई Chernobyl दुर्घटनाको स्मरण छ, अरुले तेस बारे पढेका होलान, कतिले Netflix को डकुमेनट्री हेरेका होलान, (नहेरेकाले हेर्नुस, सारै जानकारी मुलक छ ) तेस्ले पनि जर्मन राजनीतिमा भुइँचालो नै ल्यायो। मेर्केलले निर्णय गरिन्, सन् २०२२ सम्म १७ मद्धे ८ ओटा पावर प्लान्ट पुरै बन्द गर्ने, बाकि पनि क्रमै संग बन्द गर्ने, र Industries लाइ चाहिने उर्जा Renewable इनर्जी बाट पुरा गर्ने। उनले यो incentive यूरोपियन पार्लामेंट मा लागिन, अर्को दसकमा ७०० अर्ब बराबरको सोलार इनर्जी farm उत्तर अफ्रिकामा बन्ने भयो, त्यो पावर यूरोप ल्याइने भयो, विण्ड इनर्जीमा धेरै लगानी हुने भयो, सिमेन्स जस्ता कम्पनीले ठुला ठुला ब्याटेरी बनाउने समर्थन र आर्थिक सहयोग पाउने भए, बाताबरण नीतिमा रिभोलुसन आयो। हुनत तेस पछिका दिन हरुमा तेल को प्राइसमा उथल पुथल भएको हुदा क्लिन इनर्जी सेक्टर अलिक धरापमा पर्यो तैपनि सफा इनर्जी नै भबिस्यको मार्ग हुनु पर्छ भनेर चै एउटा कन्सेन्सस तयार भयो। खासमा मेर्केल Christian Democratic Party को नेता हो। मेरो राजनीतिक आस्था सोसल डेमोक्रेटिक पार्टी प्रति छ तर CDU पार्टीको मान्छे भएर पनि मलाई सबै भन्दा मन पर्ने सोसल डेमोक्र्याट लिडर Dr. Angela Merkel हो, ग्रिन बाताबरण पोलिसी ल्याउन उनको जति रोल अरु कसैको छैन होला, मेरो सबै भन्दा मन पर्ने ग्रिन पार्टी लिडर पनि Dr. Angela Merkel नै हो। उनि ओबामा लाइ पनि मन पर्ने, पुटिन लाइ पनि मन पर्ने, ट्रंप लाइ पनि मन पर्ने। जसको पनि बिरोध गर्दै हिड्ने ट्रंपले मेर्केल को व्यक्तिगत बिरोध गरेको सुनिएको छैन। ' ये तो बाजा बजाएगी' भनेर सरदार जी ले भनेका थिए, बिहेको बाजा पो रैछ.
यी त मेर्केलले गरेका केहि महत्वपुर्ण निर्णय मात्रै थिए। एस बाहेक अरु धेरै क्षेत्रमा मेर्केलको पालामा निकै सुधार आएको छ।उनले बिज्ञ लाइ अघि सार्ने कल्चरको थालनी गरेकी छिन्, तेस्रो मेर्केल क्याबिनेटमा १६ जना मन्त्रि मद्धे १२ जाना कम्तिमा पनि Phd holder थिए। र उनीहरुको सर्कल पनि बिज्ञ हरुले भरिएको थियो।
Angela Merkel को जन्म जुलाई १७, १९५४ , Hamburg मा भएको हो, तर सानै उमेरमा उनि पुर्बी जर्मनीमा हुर्किन, उनका पिता पादरी थिए। सन् १९६१ मा बर्लिनको पर्खाल बन्यो र जर्मनी टुक्रियो, पुर्बी जर्मनी सोभियत संघको influence अन्तर्गत गयो भने पश्चिम जर्मनी अमेरिका को मातहतमा आयो, ५५ हजार अमेरिकी सेना जर्मनी भित्रिए र यो एउटा राजनीतिक रणभूमि रह्यो, तैपनि १९५० देखि १९८० को दसकमा पश्चिम जर्मनीमा ठुलो आर्थिक उन्नति भयो , तेसैको सिलसिलामा ४० लाख Guest Workers भित्रिए। पुर्बी जर्मनी भने कम्युनिजमको दलदलमा फस्दा आर्थिक रुपमा ध्वस्त भयो र सन् १९९१ मा फेरी बर्लिनको पर्खाल भत्कियो। कम्युनिजम तानासाह भोगेकी मेर्केल खुलेआम भन्छिन कि कम्युनिजम भनेको आतंकबाद हो, यो तानासाहको बिउ हो। आज कम्युनिजम जर्मनीमा प्रतिबन्धित छ। संघर्सपूर्ण जिबनको बाबजुद पनि मेर्केल आफ्नो सिक्षा लाइ उच्च स्तरमा लग्न सफल भाइन, Abitur ( नेपालमा एस एल शी जस्तै महत्व हुने ) परिक्षामा उनि १,० अंक ल्याएर पास हुन सफल भइन्, १,० अर्थात् १००,०% अंक।भौतिक शास्त्र पढ्न उनि कार्ल मार्क्स बिस्व बिद्यालय लाइपजिग ( आज University of Leipzig) भर्ना भाइन र तेस पछिका सबै तह १००% अंक ल्याई उतिर्ण भईन्। उनले एउटा टिभी अन्तर्वार्तामा भनेको मलाइ याद छ ' म दैनिक १८ घण्टा काम गर्छु, ६ घण्टा सुत्छु, त्यो पनि बिगत २५ वर्ष देखि'। चान्सलर हुनु अघि उनि पार्टीको सभापति थिइन्, तेस अघि बाताबरण मन्त्रि र तेस अघि महिला तथा बालबालिका मन्त्रि थिइन्। बिचमा एकचोटी ३ हप्ता बिरामी हुदा बाहेक, जुन समय भियतनामी मूलका भाइस चान्सलर फिलिप रोस्लर ले चान्सलरका भूमिका निभाएका थिए, मेर्केल दिनको १८ घण्टा निरन्तर रुपमा देशको सेवामा लागिरहेकी छिन् , बिगत २५ वर्ष देखि। साधारण जिबन सैली अपनाउने मेर्केल बर्लिन स्थित उनको 2 Bedroom Apartment मा बस्छिन। अन्तरास्ट्रिय म्यागेजिन हरुको अनुसार बिस्वको सबै भन्दा सक्तिसाली महिला भए पनि।
अब आउँ स्वास्थ क्षेत्र तिर, बिना सक्तिसाली अर्थतन्त्र, बिना High-skilled workforce, बेस्ट स्वास्थ क्षेत्र हुन सम्भब छैन। स्वास्थ क्षेत्र लाइ सपोर्ट गर्ने नै बलियो अर्थतन्त्र हो। Covid-19 Pandemic मा जर्मनीले कसरि राम्रो गर्यो भन्नेमा धेरै कारण छन्, तर केहि प्रमुख कारण भने पहिलै देखि established स्वास्थ क्षेत्र हो। एउटा उदाहरण लिनु पर्दा, प्रति एक लाख जनसंख्या को लागि जर्मनी मा ३४ ओटा ICU Bed छन्, तुलना गर्ने हो भने बेलायेतमा प्रति एक लाख व्यक्तिको लागि ६ ओटा मात्रै आइसीयु बेड छन् भने नेपालमा ०,५ भन्दा कम छ। तर जब कोरोनाको संक्रमण सुरु भयो, थप ३० हजार आइसीयु बेड थपियो, Ventilator हरु पनि प्रति अस्पताल ६० ओटा भन्दा नया थपियो, बढी थप्ने क्रम जारि छ तर तेस्तो उपकरण निर्माण गर्ने प्राय कम्पनि जर्मन नै हुदा उनीहरुलाई तेस्मा समस्या छैन। कोरोना संक्रमणमा इटाली र स्पेन जस्ता देशमा मृत्यु हुने औसतमा संक्रमित ब्याक्ति मद्धे १०-१५% छन् भने जर्मनी मा १% मात्र छन्। तेस्को कारण धेरै आइसी यु बेड खालि छ। तर उनीहरुले इन्टरनेसनल Solidarity को नारा अन्तर्गत फ्रान्स, स्पेन र इटाली बाट आफ्नै मिलिटरी जहाज पठाई बिरामी ल्याएर उपचार गर्दैछन्। हेल्थ स्टाफ तुलनात्मक रुममा धेरै छन्, तिनीहरु Highly Skilled छन्। अर्को तर्फा धेरै ठाउँमा Covid बिसेस अस्पताल खुल्दैछन्, कति ठाउँमा खुलीसके। जर्मनी एउटा Decentralised देस पनि हो। तुलना गर्ने हो भने जर्मनीमा ८० मिलियन (८ करोड) जनसंख्या छन् भने बेलायेतमा ६५ मिलियन छन्। बेलायेतको सबै भन्दा ठुलो सहर लन्डनमा ८ मिलियन मान्छे बस्चन भने जर्मनीको ४ ठुला सहर लाइ जोडेर पनि ८ मिलियन पुग्दैन। बर्लिन ( जनसंख्या - ३,५ मिलियन) ह्यामबर्ग (१,७ मिलियन) म्युनिख (१,३ मिलियन) र कोलोन (१ मिलियन) तेसमाथी बर्लिन पूर्वमा छ, ह्यामबर्ग उत्तरमा छ, म्युनिक दक्षिनमा छ भने कोलोन पश्चिममा छ। बाकि ७३ मिलियन तेसको सेरोफेरोमा फैलिएका छन्। क्राइसिस म्यानेजमेन्टमा Decentralised बेवस्था सारै महत्वपुर्ण हुदो रहेछ। हरेक अस्पतालले आफ्नो क्षेत्रमा भएको कम्पनि हरु संग समन्वय गरि पीपीइ देखि अस्पताल लाइ चाहिने समानको बन्दोबस्त गर्दै छ, Alcohol कल्चर high भएको हुदा धेरै Hard Drinks companies ले Sanitizers बनाउनमा मदत गरिरहेछन्। जस्तै कोलोन जस्तो १ मिलियन मान्छे बस्ने सहरमा पनि १०० ओटा भन्दा बढी Brewaries छन्, १८०० ओटा नामका एल्कोहोल पाईन्छ, तेस्को अलावा बायार्सडोर्फ़ (Nivea) जस्ता कम्पनीले आफ्नो production स्वास्थका लागि चाहिने कुरामा प्रयोग गरिरहेका छन् । कति अस्पतालले चाहिने समान आफै 3D Print पनि गरेको भेटिएको छ ।
हरेक अस्पतालमा पनि क्राइसिस म्यानेजमेन्ट टिम (Krisenstab) दिन रात लागि परिरहेछन्, CEO देखि Cleaning Staff सम्म कसरि यो क्राइसिस म्यानेज गर्ने भनेर दिन रात लागि रहेछन। अस्पताल हरु कोरोना र non-कोरोना केसमा विभाजित गरिएका छन्। नेपालले अहिले सम्म २० जाना पनि टेस्ट गरि नसक्दा जर्मनीले प्रति दिन करिब ७५,००० मान्छेको टेस्ट गर्दै छ। पोजिटिब देखिएका लाइ तेही अनुसार उपचार र सुबिधा हुन्छ। सबै भन्दा महत्वपुर्ण कुरा लिडरसिप हो। मेर्केलको भासा स्पस्ट हुन्छ, उनि तेही अनुसार कम्युनिकेट गर्छिन, हरेक दिन अपडेट दिनछिन्, उनि रेस्पन्सिबिलिटी लिन्छिन, बिज्ञका कुरा सुन्छिन, अर्थतन्त्रमा nervousness नआओस भनेर तेही अनुसारको नीति लिईएको छ। कसैले पनि पैसा नभएर घरबार बिहिन हुन पर्दैन, खान पाइन भन्न पर्दैन, पढ्न पाइन भन्न पर्दैन, सरकार त्यहाँ उसको लागि छ। र जनमानसमा राजनीति प्रति जनताको बिस्वास छ, 'हाम्रो सरकार हाम्रो केयर गर्छ' भन्ने छ, तर एस्तो समस्या सरकार एक्लैले समाधान गर्न सक्दैन , सरकार, स्वास्थ क्षेत्र, नागरिक समाज र नागरिकको दायित्व पनि हुन्छ भन्ने प्राय सबैले बुझेका पनि छन्। पुंजिबादी अर्थनीति, तर बलियो सामाजिक सुरक्षा भएको जर्मनी देख्दा कहिले काही लाग्छ, वास्तविक समाजबाद त यो हो। बिज्ञानमा आधारित नीति निर्माण, उत्तरदायी जनता र अन्तरास्ट्रीय मानबताबादी सिद्दान्त। हामीलाई हेलिकप्टरमा बर्थडे केक ल्याउने कथमकदाचित कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्री चाहिदैन, पिलो निचर्न सिंगापुर जान सक्ने सम्पन्न भैंसी कमल दाहाल चाहिदैन, हामीलाई सार्बजनिक यातायात प्रयोग गरि अफिस जाने Dr. Angela Merkel जस्तो selfless, दुरदर्सि मार्गदर्सक चाहिन्छ। मेर्केलको कथाले के प्रस्ट पार्छ भने समाजको कुनै पनि समस्या हल गर्न टेक्निकल क्षमता, बलियो अर्थतन्त्र, बलियो र उत्तरदायी लिडरसिप, नागरिक समाज, सबै तहमा समन्वय र बिस्वास चाहिन्छ। बलियो अर्थतन्त्र मात्र भएर हुदैन (अमेरिकामा हेरौं), स्वास्थ क्षेत्र मात्र राम्रो भएर पनि हुदैन, नेता मात्र राम्रो भएर पनि हुदैन, नेपाल जस्तो नेता, जनता, स्वास्थ, राजनीति सबै खत्तम भएर त झनै हुदै हुदैन। मेर्केलको यो अन्तिम Chancellorship हो, उनि ४ पटक भन्दा बढी उठ्न पाउन्नन तर उनले अर्को २० वर्ष राज गर्न पाउनु पर्थ्यो।
