शुन्यता

Bikal Dhungel 


Into the nature, to loose my mind and find my soul
To see the patience and the beauty of simplicity 
Not until you loose yourself, you discover yourself 
And you hear the sound of silence
Feel alive in emptiness, feel complete in emptiness 
शुन्यता

यो कसको देश हो II

By: Bikal Dhungel 

लभ नै नपरी ट्रेजिडी पर्ने प्रेम चरो हरुको देस हो यो

१५१ वर्षका जुँगे हरु बिद्यार्थी नेता हुने देस हो यो 

२ क्लास पनि नपढेका औंठा छाप हरु कोट टाई ढल्काउदै कोट कै बेज्जत गर्ने नेता हरुको देस हो यो 

पचास वर्षमा २० किलोमिटर दुरीमा भको मेलम्ची ल्याउन नसके पनि ग्रेटर नेपाल चाहियो भन्ने सम्राट असोक हरुको देस हो यो 

नेपालमा भए चै डाक्टर इन्जिनएर नै चाहिने, बिदेसमा बस्ने भएचै जे गर्ने लाइ भएपनि छोरि दिन तयार ससुरा बा हरुको देस हो यो 

देश भित्र चै जनजाती लाइ हेप्ने तर बेलायेतिले दुताबासमा जनजातिको कदर गर्दै आर्मीमा देको सम्मान थाप्न जान आफु तम्सिने बाहुन हरुको देस हो यो 

देशमा इसाई लाइ गर्नु गाली गर्ने तर इसाइकै देश जान घरखेत बेची दुताबासमा भिसा माग्न जाने मगन्तु हरुको देस हो यो 

आफ्नो गाउँ छोडेर जिन्दगीमा कतै नगएको भएपनि ' नेपाल संसारकै सबै भन्दा राम्रो देश हो ' भनेर किट्टान गर्ने बिस्वयात्री हरुको देश हो यो

पुजिबाद को बिरोध गर्ने, समाजबाद र खाओबाद चाहियो भन्ने तर कट्टर पुजीबादी देस अमेरिका, बेलायेत, जापान र अस्ट्रेलिया नै जान खोज्ने राजनीतिमा पोख्त हरुको देस हो यो 

दिउस दिउस धर्म संकृति र हिन्दु राष्ट्र माग्दै आन्दोलनमा, राती राति भैसीको मम को झोल संग धर्मसंस्कृति को जगेर्ना गरिदिने बाल बाबु पण्डित हरुको देस हो यो

ट्रली बस को फोटो हाली यितिहास झल्काउन खोज्ने तर जमानामा आफैले किलिँडर लाइ झुक्याई झुक्याई भाडा नतिर्ने गरेको र ट्रली डुब्न योगदान पुर्याएको बिर्सिने म जस्तो चतुरे हरुको देस हो यो

यो कसको देस हो?

By: Bikal Dhungel 

..........यो कसको देस हो?...........

दिउस दिउस भारत लाइ गाली गर्ने , राती राती भट्टीमा हिन्दि गीत घन्काउदै चिरिप्प पार्ने Twakendra हरुको देश हो यो

कागले कान लग्यो भनेर कसैले हल्ला फैलाउदा सारौटेको गुण भत्काउन हनुमान कट्टु लाउदै कुदने डुकु हरुको देश हो यो

नारि दिबस र भाइ टिकामा आफ्नो दिदि बहिनिको फोटो हाली सहभागी जनाउने तर बाँकी दिन अरुको दिदीबहिनी लाइ चै फिट्टू पनि सम्मान नगर्ने मानबअधिकारकर्मी हरुको देस हो यो

बागमती लाइ धार्मिक पबित्र मान्ने, स्नान गर्ने तर घर गयेसी तेइ खोलामा ढल बगाइदिने धर्मभक्त हरुको देश हो यो

धर्म परिबर्तन गराउने लाइ चै देश निकाला गर्नु पर्छ भन्ने तर चोरी, गुन्डागर्दी, बलात्कारी गरि धर्म फाल्ने हरुलाई चै धर्मगुरु मान्ने हरुको देस हो यो

यूरोपियन युनियन संग बर्सिक ३५० मिलियन भिक् लिएर यूरोपियन युनियन लाइ नै गालि गर्ने राजनीतिक बिस्लेसक हरुको देश हो यो

अरुको देशको नागरिकता पाउन बर्सै पिच्छे डीभी हाल्ने तर आफ्नै देशको मान्छे लाइ 'आयातित नागरिक' भनि नागरिकता दिन हुदैन भन्ने खोक्रे राष्ट्रबादी हरुको देस हो यो

तराईमा जन्मेको बुद्ध हाम्रो हो भनि झ्याली पिट्ने तर तराइका सामान्य जनता लाइ "धोति " भनि गाली गर्ने डाम्ना हरुको देस हो यो

Arrange Marriage गरेर ल्याको २ दिनमा ‘ love of my life’ भनेर फेसबुक status हाल्ने तर जिन्दगि भरि हेरचाह गरेका आमा बाबु लाइ बृद्ध आश्रम मा भर्ना गर्दिने जोइटिंगरे हरुको देस हो यो

आफ्नो गाउँ छोडेर जिन्दगीमा कतै नगएको तर ' नेपाल संसारकै सबै भन्दा राम्रो देश हो ' भनेर किट्टान गर्ने बिस्व यात्री हरुको देश हो यो

अरु देशको सफा खोला नाला हरु अगाडी बसेर फोटो खिचाउने तर आफ्नो देसमा राजधानी कै बीचबाट बग्ने खोलामा गु मात्रै बग्दा पनि कानमा जेल हालेर बस्ने प्रकिर्ती प्रेमी हरुको देश हो यो

गाउँमा खेतबारी बाँझो राखेर काठमाडौँ आउने तर आफै बस्ने घर अगाडी हिलो हुदा धान रोपेर सरकार लाइ गाली गर्ने हली गोठाला हरुको देस हो यो

४७% बच्चा कुपोसन को सिकार हुदा बाल नदिने तर गणेसको मूर्तिले दुध खायो रे भनेर हल्ला चल्दा गाग्रीका गाग्री दुध ढुंगामा खन्याउन जाने गोबर गणेस हरुको देस हो यो

अरु देसले हेप्यो भनेर बम्किने तर धेरै पैसा दान दिनछन् कि भनि संग्युक्त राष्ट्र संघमा अति निम्न स्तरको देश हरुको सुचीमा राख्न लगाउने मगन्त नारायण बुढाथोकी हरुको देश हो यो

बिकास बजेट चै २५% पनि खर्च गर्न नसक्ने तर बिकाश भएन भनेर गोरु ब्याउदा पनि ३०% कर छेराउन खोज्ने कर प्रसाद ओली हरुको देस हो यो

ज्यान बचाउने नर्स हरुलाई मासिक तलब ५-७ हजार भन्दा नदिने तर कतिको ज्यान लिएर साम्सद मन्त्रि बनेका हरुलाई ११ पुस्ता सम्मलाई पुग्ने तलब सुबिधा दिने बिल गेट्स हरुको देस हो यो

बर्सौ सम्म निर्दोषको ज्यान लिएर प्रधानमन्त्री भएका हरुलाई चै १० किलोको फूलमाला ओढाउने, गरिबका बच्चाको ज्यान जोगाउन अनसन बसेका डाक्टर लाइ चै 'Fool' भन्ने मेडिकल माफिया हरुको देश हो यो

घरको झ्याल बाट बाहिर हेर्दा गौरी शंकर हिमाल, से फोकसुन्ड़ो र आमा दब्लम देख्न सकिने तर पनि टिभी खोलि हत्या, हिम्सा, र लुटतन्त्रका समाचार हेर्न रुचाउने बुद्धु हरुको देस हो

यो देस हरिबंस, कुलमान र सन्दुक रुइट को पनि हो । यहाँ बि पी , किसुनजी र पासांग लाम्हो पनि थिए, तैपनि हिम्साकै राजनीति गर्ने हरुको टट्टू बन्न रुचाउने लम्फु हरुको देस हो यो....

Some thoughts on Society VI

By: Bikal Dhungel

म काम गर्ने टिममा एक जना बिग डाटा अनालिस्ट को खाँचो पर्यो । कम्तिमा ३ वर्ष अनुभब भएको, अर्थसास्त्र , हिसाब वा स्टाटिस्टिक्स मा मास्टर्स सक्काएको मान्छेले एप्लाई गर्न पाउने थियो। करिब १०० जना बाट छानिएर एउटा भारती मूलको ब्रिटिस नागरिक ले जागिर पायो । २८ वर्ष को मान्छे १० बर्से अनुबभ लिएर आएको रहेछ । पछि चिनजान हुने क्रममा मैले सोधी हालें, ' यु आर २८ येर्स ओल्ड, हाउ कम यु अलरेडी गट १० यर्स अफ एक्सपीरियन्स " । उसको भनाइको समराइज गर्दा १० वर्ष अगाडी इतिहास अध्यन गर्न इंग्ल्यान्ड को लिड्स बिस्वबिद्यालय भर्ना भएको रहेछ । १ सेमेस्टर अध्यन सकाउदा सोचेछ, “मलाई यो कुरा थाहा त भयो तर एसले मलाइ बाचुन्जेल जागिर दिन्छ ? यो कुरा लाइ Value मा कसरि परिणत गर्ने ? यो कुरा अरुले पनि पढ्न सक्छन । मलाई अरु कसैले यो सिकेको कुरा प्रयोग गरेर मासिक तलब दिनछन् ? मेरो ज्ञान ले के सिर्जना गर्छ ? मैले यो कुरा as a hobby पढे हुदैन ?” भन्ने कुरा सोच्दै , इतिहास पढेर जिबन धान्ने सपना देख्नु बेक्कार रहेछ भन्ने सोचेर उसले एउटा कम्पनिमा डाटा इन्ट्री गर्ने काम गर्न थालेछ । गर्दै जाँदा थप अरु स्किल सिक्न हिसाब र कम्प्युटर साइन्स को पार्ट टाइम अध्यन सुरु गरेछ । फुल टाइम काम गर्दै, त्यहाँ promote हुदै जादै, पार्ट टाईम पढ्दै गर्दा ८ वर्षमा उसले पढाई पनि सकेछ । ८ बर्से अनुबभ को आधारमा २ वर्ष लन्डन को इन्फोसिस कम्पनिमा सिनियर Data Analyst पनि भएछ ।

आजको Job मार्केट पहिलाको जस्तो छैन । पहिला एउटा व्यक्ति कुनै ठाउँमा काम गर्थ्यो र जिबन भर तेही काम वा पेशा अङ्गाल्थ्यो । आज Competition कडा छ । नलेज भएर हुदैन , किताब घोकेर हुदैन, इन्फर्मेसन को थुप्रो लाएर हुदैन | आजको जमाना , कुन बेला कुन समय कस्तो इन्फर्मेसन चाहिए कहाँ हेर्ने र त्यो इन्फर्मेसन लाइ कसरि प्रोसेस गरि value create गर्ने भन्ने कुरा महत्वपुर्ण छ । बिग डाटा भनेको पनि तेही हो । आजको जमानामा जसले जसरि भए पनि value create गर्छ, तेस्ले जागिर को चिन्ता लिनु पर्दैन तर जसको ज्ञान र इन्फर्मेसन बाट कुरा नया value create हुदैन , उ बिस्वब्यापिकरण को पराजित तत्व हो । तेसैले, आजको शीक्षा नीति परिणत गर्नै पर्ने हुन्छ । वर्ष भरि किताब घोक्न लाएर परिक्षाको एक दिनमा लेख्न लगाए घोकन्ते बिद्यामा बोर्ड फस्ट बाबुराम भटराई हरु त जन्मिनछन् तर गुगल को CEO सुन्दर पिचाई जन्मिन्नन, Mark Zuckerberg जन्मिन्नन , बिल गेट्स जन्मिन्नन । आज बच्चा हरुलाई शीक्षा दिने तरिका उनीहरुलाई समस्या को समाधान आफै निकाल्न सिकाउने हो । आज जे जति आविस्कार भएका छन् , त्यो सबै समस्या हरु बाटै भएका छन् । सन् २००५ मा एउटा अमेरिकी युबक ले आफुले खिचेको भिडियो साथी लै देखाउन खोजेछ तर त्यो साथी अर्को सहरमा बस्ने हुदा भिडियो कसरि देखाउने भन्ने कुराको समाधान खोज्न थालेछ । इन्टरनेट को जमाना भएकोले सबैले आफ्नो भिडियो अपलोड गर्न मिल्ने एउटा पेज बनाउन खोज्दा तेही युबक ले अरु २ जना संग मिलि youtube भन्ने पेज बनायो जहाँ हामी अहिले करोडौ भिडियो हेर्न पाउछौ । स्रिफ १ वर्ष भित्रमा youtube उनीहरुले गुगल लाइ १.६ अरब डलर मा बेचे । तेही समय ताका ebay बाट समान खरिद बिक्रि त गर्ने तर आर्थिक कारोबार गर्न समस्या भएकै कारण Paypal को जन्म भयो , समस्या बाटै ।र तेसै गरि नै आजका ठुला ठुला कम्पनि हरुको जन्म भएको छ, Microsoft, IBM, Google, Cisco, Amazon, Apple, HP, Intel, Oracle, Adobe, eBay, Intuit, Netflix, Yahoo, Tesla यित्यादी । ५० वर्ष अगाडी मात्र नामो निसाना नभएका यी कम्पनि हरुको आजको बिस्व अर्थतन्त्र धान्नु को साथ साथै अनगिन्ति पैसा जम्मा पारेका छन् । केहि दसक अगाडी मात्र स्थापना भएको Apple कम्पनि ४० हजार वर्ष को मानब इतिहास कै सबै भन्दा धनि भएको छ, जसको हातमा करिब १ हजार अरब डलर (1 trillion $) छ र यो एउटा देस भएको भए , साउदी अरब , स्विजरल्याण्ड र रुस भन्दा धनिमा गनिन्थ्यो । माथि उल्लेखित कम्पनि हरु टेक्नोलोजी का Pioneer हुनु का साथ साथै समय को माग अनुसार चलेका हुन् । समय को माग अनुसार चल्नु महत्वपुर्ण छ | समय र परिबर्तन लाइ जित्न खोज्दा रोमन साम्राज्य ढल्यो, समय अनुसार चल्न नसक्दा सन् १९५०, ६० ताका अमेरिका को सबै भन्दा सम्पन्न Detroit सहर जहाँ ठुलो मात्रामा कार उत्पादन गरिन्थ्यो, जुन ठाउँ सम्पन्नता को पर्याबाची सब्द भनेर बुझिन्थ्यो , त्यो ठाउँ आज अमेरिकाको दोस्रो क्रिमिनल र बिपन्न ठाउँमा गनिन्छ किनकि उनीहरु समय अनुसार चल्न सकेनन । नाताबाद र कृपाबाद ले ग्रसित Detroit को Car Industry पनि पतन हुने क्रममा गयो | आज बिस्व को technology hub भनेर चिनिने सिलिकन भ्याली जसरि अघि बढ्दै छ, समय अनुसार नचल्ने हो भने त्यो पनि अर्को Detroit हुनेछ ।

तेसैले, परिबर्तन गर्ने कसरि ?

माफ गर्नुस, सिद्धि नरसिंह मल्ल को जिबनी र नेपाली को कथित बिरता पढेर ' nice to know ‘ बाहेक केहि पनि हुदैन । आजको बिस्व, बिज्ञान, टेक्नोलोजी , Big Data, Artificial Intelligence , Globalisation , Humanity, Environmentalism Positivity को बिस्व हो । जसले यी चिज लाइ अंगालछ , त्यो सफल हुन सक्छ, जसले नकारछ, त्यो पराजित तत्व हो ।

पहिलो सन्देस : येति पढेको छु भनेर पढ्ने हैन, पढेको कुरा लाइ value मा परिणत गरेर आफु र समाज लाइ कसरि फाइदा पुग्छ भनेर पढ्ने हो । value creation कसरि गर्ने भनेर पढ्ने हो । पढाई itself भन्दा skills महत्वपुर्ण छ । आजको युगमा आफ्नो रोजगार सुरक्षित गर्ने हो भने आफुले सिकेको कुराले के value create गर्छ भन्ने हो । सुरुमा लेखेको युबकले इतिहास अध्यन गरि सकेर तेही क्षेत्रमा काम गर्छु भनेर हिडेको भए सायद उ बेरोजगार भएर बस्न पनि सक्थ्यो तर समयको माग र आफ्नो इच्छा अनुसार चलेको भएर आज उ संग मास्टर्स डिग्री को साथ साथै १० बर्से अनुबभ र बर्सिक तलब ८० हजार यूरो दिने Data Analyst को जागिर पनि छ । सामाजिक शीक्षा, इतिहास को जानकारी हुनु जरुरि छ, तर आजको युग लाइ चाहिने दक्ष जनसक्ति तयार पार्न बिस्व अर्थतन्त्रमा के भैरहेको छ, आफु संग भएको क्षमता लाइ प्रयोग गरेर यो कम्पिटिसन को युगमा कसरि अगाडी बढ्ने भन्ने सोच्नु पर्छ । भारतले Bangalore र अरु क्षेत्र लाइ IT Learning and Practicing Hub बनाएको नतिजा, आज Microsoft र Google को CEO भारती मूलका छन्, ४०% भन्दा बढी कर्मचारी भारती छन् । आज बिस्व बाट सबै भन्दा धेरै रेमिटेन्स भित्रिने देस भारत हो जहाँ बर्सिक ७५ अरब डलर भित्रन्छ ।

दोस्रो सन्देस : शीक्षण संस्था हरु घोकन्ते बिद्या बाट पर जानु पर्छ । इन्फर्मेसन freely available छन् , कहाँ हेर्ने, कसरि प्रोसेस गर्ने र कसरि इन्टरप्रेट गर्ने भन्ने कुरा महत्वपुर्ण छ । साथ साथै, यो दुनिया मा ७.५ अरब मान्छे बस्छन । कुनै पनि क्षेत्र , राजनीति होस् वा अर्थसास्त्र, वा एउटा टेक्नोलोजी firm, धेरै मान्छे को team work ले चल्छ । तेसैले, आफु मात्र कसरि सफल हुने भन्ने हैन, आफ्नो टिम , वा कम्पनि वा देस जे सुकै होस्, कसरि सफल होस्, धेरै मान्छे को team work ले कसरि अगाडी बढ्ने भन्ने कुरा स्कुल हरुले सिकाउनु पर्छ । क्लास को First Boy/Girl लाइ तारिफ गर्दै बाकी चै looser बनाउने हैन, आफ्नो आफ्नो दक्षता प्रयोग गरि पुरा क्लास लाइ नै जिताउनु पर्छ |

पोखरीमा सिमित माछा छ तर ५ जना छुट्टा छुट्टै माझि छन् भने सबैले आफुले सकेको जति माछा मार्छ र कुनै दिन सबै माछा सकिदा सबै भोकै बस्छन | तर सबैले एक अर्का को बारे पनि सोच्ने हो भने कसरि माछा को संख्या बढाउने ताकि पछि सबै माझि लाइ धेरै माछा मिलोस भन्ने हुन्छ । यो प्रोसेस लाइ बाताबरण सिक्षा मा Tregedy of the commons भनिन्छ । Individualistic भावना ले व्यक्ति चल्छ तर कम्पनि, समाज र देस चल्दैन । आफु मात्र बन्न खोज्ने मानसिकता ले कुनै एक व्यक्ति लाइ धनि बनाए पनि Collective Prosperity ल्याउन गारो हुन् | तेसैले, team work मा फोकस गरौँ, Collective Prosperity मा फोकस गरौ, समय अनुसार चलौं, खोक्रो रास्ट्रीयता त्यागौ , समय को माग बुझौ , बिस्वमा के भैरहेको छ हेरौ, बिज्ञान र टेक्नोलोजी को सम्मान गरौ , आफु बस्ने पृथ्बी लाइ सम्मान गरौ , तेसो गरे कसो होला ?

Animals we like and this planet

Environmental Kuznets Curve shows that the negative impact on environment will rise up as economy and income grows. To the extent that many animals will extinct were not thought. Although the curve is only a theory, in practice, the extent of this problem is way too high.

Animals that humans domesticate are on massive rise as they have market value but those who create less value are in the verge of extinction. The total number of Whales available in our oceans are as follows:

Minke Whales 

Approx: 730,000 + 130,000+ 85,000 + 22,000

Blue Whales = 45,00

Fin Whales = 30,000+10,000

Gray Whales = 22,000

Bowhead = 19,000+ 2000

Humpback Whales = 200,000

Right Whales = 24,000

Bryde’s Whales = 38,000

Pilot Whales = 1370,000

These are approximate figures and can be more or less but the variance is not that much. 

Due to current climate change, sea water pollution and other factors, the number will go down in a faster rate than in the past. 

On the other hand, there are19 Billion chickens worldwide ( https://www.economist.com/blogs/dailychart/2011/07/global-livestock-counts ). According to Food and Agriculture Organisation of the United Nations (FAO), poultry meat production over the 10 years to 2023 will grow at around 2.3 per cent per year ( http://www.thepoultrysite.com/articles/3230/global-poultry-trends-2014-poultry-set-to-become-no1-meat-in-asia/ )

We humans have created a world how we would like it to have. Although we know that its wrong, our actions are too little, too low and too slow. 

Population Growth in history has been the following = stable at 500 million worldwide until 1750. grew from 1 billion in 1800 to 7 billion in 2015. 16 billion in 2100. Threat is countries stepping down from international contracts regarding climate agreements, stopping whale farming etc. Then it will be too late to apologize. 

HUMAN BEING IS MOTIVATED BY SELF INTEREST. THIS EGO HAS MADE THE END OF THIS WORLD VERY LIKELY AND VERY NEAR. 

Save the Planet 

Some thoughts on Society V

By: Bikal Dhungel

८ कक्षाको करिकुलम हेर्दा त लाग्यो , हरेक नेपाली बिद्यार्थी एकैपटक आइन्सटाईन , सेक्सपियर र मेरी क्युरी हुनुपर्ने हो । संसारमा कहिँ नभएको शीक्षा नीति नेपालमा रैछ । किताबको भारि बर्साएर, टन का टन गृहकार्य दिएर बुद्धि बढ्ने भाको भए नेपालीले हरेक वर्ष ५ ओटा नोबेल पुरस्कार जितथे । लर्निङ्ग प्रोसेस स्लो हुनु पर्छ , धेरै स्ट्रेस भएको अवस्थामा नया कुरा सिक्न सकिन्न, शीक्षा को बेस्ट उपाए मिले सम्म लर्निङ्ग बाइ डुइंग हुनु पर्छ । शीक्षा नीति बनाउने ले लेटेस्ट रिसर्च फाईन्डीङ्ग लाइ इन्टिग्रेट गरेर बनाउनु पर्छ र इन्टर डिसीप्लिनरी टिचिङ्ग लाइ प्राथमिकता दिनु पर्छ । रियल लाइफमा यो बिसय, त्यो बिसय भन्ने हुदैन, धेरै कुरा को मिश्रण हुन्छ , जस्तै डाक्टरले औसधिमा मात्र ध्यान दिने तर रोग को बाताबरणीय, ब्यबहारिक, सामाजिक पक्ष लाइ नकार्ने हो भने कुनै प्रतिफल आउदैन । रियल लाइफ मा सबै कुराको मिश्रण हुन्छ । नीति बनाउनेले येस्मा ध्यान दिए कसो होला ?

____________________

टेक्सास को बाढी देखि लिएर सियरा लिओन को पहिरो सम्म लाइ भनेर पैसा माग्ने मगन्त नारायण हरु देखि हैरान भएको अवस्था । सकिन्छ भने आफु सहयोग गर्ने, सकिन्न भने नगर्ने तर एउटा संग मागी मागी अर्कोलाई दिन्छु भन्दै आफु बिचमा बसेर समाजसेवी हुन खोज्ने जमाना गए ।

___________________

भारती का छोरा आयरल्याण्ड का प्रधानमन्त्री  बने , नेपालीका छोरा भारती लाइ गाली गर्दै रास्ट्रबादी बने 

______________

Some thoughts on Society IV

By: Bikal Dhungel

मान्छेको सफलता कति धन कमायो भन्ने कुरा लाइ मात्र लिएर मुल्यांकन गरिन्छ । कति मान्छे त बाँच्नु को कारणनै पैसा कमाउन हो भन्ने सोचाइ राख्चन । सफलता लाइ मुल्यांकन गर्ने धन (Capital ) धेरै मद्धे एउटा मात्र पक्ष हो । जसरि एउटा बिद्यार्थीले स्कुलको परिक्षामा हिसाब बिसयमा १०० मा १०० ल्याएको छ तर बिज्ञान, सामाजिक शीक्षा, खेलकुद, जनसंख्या , भूगोल, अंग्रेजी मा १० वा २० वा ३० मात्र ल्याएको छ भने उ फेल हुन्छ , तेसरी नै वास्तविक जिबनमा कुनै व्यक्ति लाइ मुल्यांकन गर्दा आर्थिक स्थिति, स्वास्थ को स्थिति , सामाजिक सम्बन्ध, सामान्य ज्ञान, बिसेस ज्ञान, बौद्दिकता, स्वभाव, खुसि यित्यादी कुरा लाइ पनि समेट्नु पर्ने हुन्छ । यी सबै कुराको मिश्रण ले मात्र को कत्तिको सफल वा कसको जिबन सुखी भन्ने मुल्यांकन गर्नु उचित हुन्छ । तेसैले , धन केन्द्रित जिबन लाइ छोडेर Human Capital, Social Capital, Good Health, Inter-personal Skills, Wisdom, General Knowledge, Specialized Knowledge, Emotional Intelligence, Happiness and Satisfaction, Critical Thinking, Good Intentions मा पनि जोड दिनुस , किनकि कुनै एउटा को कमि ले अरु सबै पक्ष लाइ महत्वहीन बनाइदिन सक्छ |

_________________

जर्मनीमा स्नातक तहमा अर्थसास्त्र अध्यन गर्ने क्रममा एक जना पाको बिद्यार्थी पनि म संगै पढ्थ्यो । ७ वर्ष अगाडी संगै पढाई सकाएको थियौं, उसले सायद उमेरको कारणले होला , पढाइ सम्बन्धित काम पाएन । लामो समय सम्पर्क बिहिन भैयो र हालसालै फेरी सम्पर्कमा आइयो । बिगत ६ महिना देखि जर्मन कम्पनि Siemens को चीन स्थित कार्यालयमा Finance संग सम्बन्धित काम गर्दो रहेछ र चीन जानु अघि करिब ६ वर्ष सुपरमार्केटमा समान बेच्ने काम गरेछ । जर्मनीमा जर्मन हरुलाई नै बिश्वबिध्यालय जानु भनेको ठुलो कुरा हो । स्कुलको पढाई सकाएका करिब ३५% मान्छे मात्र बिस्वबिध्यालय जाने गरेको statistics ले देखाएको छ | तेसैले प्राय बिस्वबिद्यालय सकाएको मान्छे लाइ उचित काम पाउन तेती मुस्किल हुदैन । तैपनि काम नपाउञ्जेल मेरो कक्षाको साथि सानो काम ठुलो काम नभनिकन ६ वर्ष पसलमा समान बेच्ने काम गर्यो र अन्त्यमा राम्रो काम पायो । 

एक दिन आयरल्याण्ड को कर्क सिटि बाट डब्लिन जाने क्रममा बसको सिटमा संगै बसेको एउटा अति मिलनसार युबक संग परिचय भयो । " लन्डन को एउटा निजि बिद्यालयमा स्कुल बस चलाउने पार्ट टाईम काम गर्छु , खान बस्न पुग्छ , बाकि समय जब सर्च गरिराख्या छु, १ वर्ष भो " भन्यो । कुरा हुदै जादा थाहा भयो , मेकानिकल इन्जीन्यरिंग मा पीएचडी सक्काएको रहेछ । थेसिस, नासा को एउटा सानो प्रोजेक्टमा University of South Carolina मा काम गरेको रहेछ । ' टाइम लाग्छ, काम त पाइन्छ ढिलो चाडो ' भन्यो । आज उसले सायद आफ्नो क्षेत्र को काम पायो वा पाएन होला तर मन मा खुल्दुली भै राख्यो र नेपाल संग दाज्न मन लागि हाल्यो । नेपालमा १० पास गर्न पाको हुदैन , मार्केटिंग म्यानेजर कै जागिर चाहिन्छ , सानो काम हुदैन । निर्माण ब्यबसायी , कामदार पाइएन भनेर गुनासो गरिराख्या हुन्छन, उता नेपाली बेरोजगार भएर बसी राख्या हुन्छन । साबेल चलाउने काम नहुने , मेच मै बस्ने वाला चाहिने । मेच मै बस्ने काम पनि ८-१० हजार आउने नहुने, ५० हजार चाहिने । र एकैचोटी धेरै कमाउने आसमा दलाली , नेतागिरी गर्नेको हाबी छ । यूरोपमा सामाजिक सुरक्षाको सिस्टम राम्रो छ , कसैले पनि भोकै बस्नु पर्दैन, घरबारबिहिन हुनु पर्दैन , तर बेरोजगार व्यक्तिले खान बस्न बाहेक अरु खासै केहि एफोर्ड गर्नै सक्दैन, काम गर्नै पर्छ । जब सम्म काम गर्ने, जस्तो सुकै कामको पनि सम्मान गर्ने , छिटो धनि हुन नखोज्ने मानसिकता को विकास हुदैन, कसैले देस सिंगापुर बनाउछु , झिन्गापुर बनाउछु, स्मार्ट सिटि बनाउछु भन्ने भासन भासनमा मात्र सिमित हुन्छ । मानसिकता परिबर्तन गर्ने सामाजिक क्रान्ति पछि मात्र आर्थिक क्रान्ति सफल हुन्छ । सामाजिक र मानसिक क्रान्ति बिनाको आर्थिक क्रान्ति सम्भब छैन ।

___________________

काठमाडौँको मिनभवन स्थिति इपीएस स्कुलमा कक्षा ४ पढ्दा एउटा दिबस सर भन्ने हुनुहुन्थ्यो, सारै कडा । होमक नगरे, हल्ला गरे बाँसको लट्ठीले गुप्ताङ्गमा हिर्काउथे , तेसैले उनको पिरेड सुरु हुनु अघि पायीट भित्र एउटा किताब छिराएर तेस्माथी बस्नु पर्थ्यो । अर्का एक जना कुमार सर , सबैको फेभोरेट किनकि वहाँ सबैलाई माया गर्नुहुन्थ्यो , पिट्नु हुन्न थियो, तेसैले वहाको बिसय पढीरहुँ जस्तो लाग्थ्यो , त्यो पिरेड आइ रहोस जस्तो हुन्थ्यो । तर दिबस सर को चै कहिलेइ नआओस भन्ने हुन्थ्यो ।

नेपाली समाजमा परिवारमा पनि तेस्तै हुने गर्छ । कसैको छोरा छोरि बौआमा संग नजिक हुन्छन, र एउटा very co-operative सम्बन्ध कायम हुन्छ तर कसैको डर त्रास को सम्बन्ध हुन्छ, बच्चा हरु बौ आमा संग बोल्नै डराउने । डर त्रासमा हुर्किएका मान्छे पछि जिबनमा सफल भएको प्राय देखिदैन तर सम्बन्ध co-operative हुने हरु प्राय खुसि र सफल हुन्छन । 

नेपालमा हाभी रहेको तर्साएर पढाउने काम गलत हो । आफुलाई डर लाग्ने, आफुलाई मन नपर्ने व्यक्ति बाट केहि पनि सिकिदैन । तेसैले त एउतै कुरा सरले १० चोटी भन्दा बुझेको हुदैन , तेइ कुरा साथिले सिकायो भने एकैचोटी बुझिन्छ । येही त्रास को कारण कयौ नेपाली पढाई प्रति चासो दिदैनन , पढ्न मनपराउदैनन र स्कुल जाने कुरा धेरैलाइ मन पर्दैन । साना बच्चा हरुलाई रुवाउदै स्कुल लागिरहेको द्रिस्य हरेक बिहान ९ बजे धेरै देखिन्छ । दुर्भाग्यबस पढाई प्रतिको घृणा ले तेस व्यक्ति को भबिस्य अन्धकार तिर धकेलिन पुग्छ , र साथ साथै समाज र देशको पनि । उच्च शीक्षा बिना कुनै पनि समाज माथि उठ्न सक्दैन । कुनै पनि बच्चा लाइ उच्च शीक्षा प्रति प्रेरित गर्न पहिला शीक्षा प्रतिको मोह बढाउन सहयोग गर्नु पर्छ र शीक्षा प्रति मोह कुटेर , गालि गरेर , उसको कमजोरी प्रति खिल्ली उडाएर हैन, उसलाई माया गरेर, सानो प्रगतिको पनि प्रसंसा गरेर गर्न सकिन्छ । सबै बच्चा एउतै रफ्तारमा जादैनन् , कोहि छिटो सिक्चन , कोहि ढिलो । ढिलो सिक्ने भन्दैमा कम्जोर भन्ने हैन । Albert Einstein ६ वर्षको हुदा मात्रै राम्रो बोल्न सके । England को एउटा बच्चाको सपना लेखक हुने थियो तर धेरैले उसको लेख मन्पराइदियेनन । एक दिन एकजना ले उसको लेखको प्रसंसा गरिदियो , तेसबाट उत्प्रेरित भै तेस व्यक्तिले झन् मेहेनत गर्न थाल्यो र पछि उ सारा बिस्वले चिन्ने लेखक Charles Dickens भयो । एस्ता भबिस्यका Albert Einstein र Charles Dickens नेपाली समाजमा थुप्रै छन्, तेसैले उनीहरु सफलताको उचाइमा उड्नु आघि नै पखेटा काटिदिने काम नगरौं । 

Some thoughts on Society III

By: Bikal Dhungel

एक जाना विद्वानले भन्थे, ९९% मानिश लाइ न बिज्ञान संग मतलब छ, न अध्यात्म संग । स्रिफ़ २ ओटा कुरा दिमागमा राखेर हिड्छ, कसरि पैसा कमाउने , कसरि सन्तान लाइ डाडा काँडा ढाक्न लगाउने । अनि येही २ ओटा चिज हासिल गर्न आफ्नो स्वास्थ को ख्याल गर्दैन। राम्रो संग खादैन , समयमा सुत्दैन , ब्यायाम गर्दैन , चिन्ता गर्छ अनि उसलाई रोग लाग्छ । अनि डाडा काँडा ढाके पनि, पैसा कमाए पनि त्यो पैसा फेरी स्वास्थ लाइ सुधार्नमा खर्चनु पर्छ । 
बिज्ञान , अध्यात्म , हेल्थ कन्सियसनेस , नन् भोइलेन्स र दिगो बिकाश को मिश्रण बाट मात्रै एउटा उज्वल भबिस्य को कल्पना गर्न सकिन्छ । कुनै एउटा पक्ष कम्जोर भए तेस्ले अरु सबै खत्तम पारिदिन्छ किनकि यो आँडबिक हतियारको युग हो, याँनथ्राक्स को युग हो , अरु बायोलोजिक उइपन को युग हो , ८ हजार वर्ष लगाएर बनाएको मानब सभ्यता १ मिनेटमा सदा को लागि खत्तम हुन सक्छ । मानिसले चीन को ग्रेट वाल बनाए, अन्तरिक्षमा जाने रकेट बनाए, औसधि पत्ता लागाए , आफै गुड्ने गाडी बनाए , सभ्यताको बिकाश गरे तर साथ साथै आफ्नो अन्त्य पनि आफै डिजाइन गरे । जब एउटा पागलको हातमा केमिकल वा बायोलोजिकल हतियार हुन्छ , १ मिनेटमा सारा बिस्व ध्वस्त हुन्छ । बिस्व राजनीति र बढ्दो कट्टर रास्ट्रबाद को नकारात्मक बिकाशले यो क्षण नजिकिदै गएको छ र एस्लाई रोक्ने तत्व अध्यात्म, बिज्ञान र अन्तरास्ट्रीय मनबताबादी नीति हो ।

__________________________-

भोट माग्न आउने नेता लाइ के प्रस्न गर्ने:
- गरिबी, घरेलु हिम्सा र अन्य सामाजिक समस्याका कारण बर्सेनि ९००० नेपालीले आत्महत्या गर्ने गर्छन । माओबादी युद्धमा १७ हजारको ज्यान गएको थियो, तेती संख्या अहिले हरेक १-२ वर्षमै भैरहेको छ । फरक येत्ति हो, तेतिबेला अरुले मार्लान कि भन्ने डर हुन्थ्यो, अहिले आफुले आफैलाई मार्लान कि भन्ने डर हुन्छ । जहाँ गरिबी छ, त्यहाँ हिम्सा हुन्छ । तेसैले, प्रस्न नम्बर १ - गरिबी निवारण , हिम्सा र सामाजिक समस्या हटाउन के गर्नु हुन्छ ? 

- अरु हजारौ नेपाली हरु चिनी को कारणले मरिरहेका छन् । अहिले नेपालीको प्रमुख मृत्युको कारण चिनीजन्य कुरा धेरै खाएर लाग्ने रोग डाएबिटिस, सुगर यित्यादी बाट हुन्छ । रक्सि, चुरोटमा जस्तै चिनी जन्य कुरामा पनि कर लगाइनु पर्छ । यो एक उहदरण मात्र हो तर जनता को स्वास्थ लाइ सिधै असर पार्ने कुरा हरु जस्तै प्रदुसण, धुलो , फोहोर पानि , फोहोर यित्यादी को व्यवस्थापन गर्ने नीति के छ, के गर्नु हुन्छ ? राजनीतिक परिबर्तन चाहियो भनेर मात्र हुदैन ,परिबर्तन लाइ लागु गर्ने नीति के छन् ? 

- स्वास्थ र सामाजिक समस्या हटाएपछि बल्ल बिकाश हुन सुरु हुन्छ । तेसैले सुरु कसरि गर्नु हुन्छ ? पुंजी को वृद्धि कसरि गर्नु हुन्छ ? पुंजी वृद्धि नभैकन, भएका कलकारखाना बन्द गरेर बृद्ध भत्ता, बेरोजगार भत्ता बाडछु भनेर हुदैन । एकादेशमा एउटा भेडाको हुलमा भेडा कै खाल ओढेर स्याल आएछ र सबै भेडाको अगाडी भासन गरेछ , " मलाइ चुनाबमा भोट देउ, म तिमीहरुलाई जाडोको लागि ओढ्ने दिन्छु " , एउटा भेडा ले अर्को लाइ सोधेछ , " एसले ओढ्ने चै कहाँ बाट ल्याउछ ? " , अर्को भेडाले भनेछ, " हाम्रै छाला काढेर बनाउने हो " । यो २-३ कक्षा को एउटा कथा मात्रै । कोहि नेता ले म स्मार्ट सिटि बनाउछु , म यो बनाउछु उ बनाउछु भन्दा, प्रस्न गर्नुस, तेस्मा लाग्ने पुजी कहाँ बाट ल्याउनु हुन्छ ?

___________________________

बिस्वका १०० धनि तत्व मद्धे ६९ ओटा कम्पनि हरु छन् भने ३१ ओटा मात्रै मुलुक हरु रहेका छन् । स्विजरल्याण्ड , नर्वे र रसिया भन्दा Apple कम्पनि धनि छ , Samsung दुबाई भन्दा धनि छ , Toyota भारत भन्दा धनि छ । पुंजिबाद को बिरोध जसले जति गरे पनि पुंजी निर्माण , आबिस्कार र बिस्व अर्थतन्त्र धान्ने यिनै कम्पनि हरु हुन् । IBM को Deep Mind, Apple को Face Recognition र Tesla को डाइभर बिना गुड्ने गाडी केहि उदाहारण हुन् । एस्ता ठुला ठुला कम्पनि माथि पुग्नुमा कुनै एउटा व्यक्ति को भन्दा पनि धेरै मान्छेको सामुहिक योगदान हुने गर्छ र तेस्को कारण specialized उच्च शीक्षा हो । आजको जमानामा ९३% जनताले निम्न माध्यमिक स्तरको शीक्षा पाएका छन् भनेर फ़ुर्कियेर हुदैन । रोजगारी , बिसेसग्यता , आविस्कार हासिल गर्न specialized नलेज चाहिन्छ । त्यो बिसेस सिप हासिल गर्न र प्रयोग गर्न उर्बर भुमि बनाइदिने काम नीतिनियम बनाउने व्यक्ति, संस्था र राजनीतिक पार्टी हरुको पहिलो प्राथमिकता हुनु पर्छ । हामि संग सम्भावना मात्र छ भनेर बसेर हुदैन । सम्भावना छ भन्ने तर केहि नगर्नु सुनको कचौरा लिएर ५ पैसा भिख माग्न बस्नु जस्तै हो |

____________________________

चाहे जो जुनसुकै पार्टीको होस्, भत्क्या पार्टी , चुच्चे पार्टी , फुच्चे पार्टी , आफु नबनी समाज, कम्युनिटी , देश एस्तो बनाउछु उस्तो बनाउछु भन्ने सपना नबाडनुस । आफु कुनै क्षेत्रको बिज्ञ भए मात्र राजनीति गर्न सुहाउछ । खोक्रो दिमाग, खोक्रो रास्ट्रबाद, खोक्रो कसम, खोक्रो सपनाको कुनै महत्व हुदैन । यो बिज्ञान, प्रबिधि , पुंजिबाद, भरचुअल रियालिटी , मेसिन लर्निङ्ग, सस्टेनेबल डेभलपमेन्ट को जमाना हो , ढुसी परेका सिद्दान्त, झुट र भ्रमको हैन । एक मात्र अजेंडा बिकाश हो । बिकाश को निम्ति मेरो केहि सल्लाह सुझाब दिन चाहन्छु , कृपया यी केहि लेख गम्भीरतापूर्ण पढ्नु हुन अनुरोध गर्दछु , तेसो गरे कसो होला ?

___________________________

भाई टिका/दाइ टिका मा आफ्नो दिदि बहिनि लाई जस्तो सधै अर्काको दिदि बहिनि लाइ पनि सम्मान गर्ने गरे लैंगिक हिम्सा नै हुदैन थियो कि , तेसो गरे कसो होला ?

Some thoughts on Society II

By: Bikal Dhungel

बुद्ध नेपालमा जन्म्या भनेर भन्दै हिड्ने तर बुद्ध उपदेश लाइ खुट्टाले कुल्चिदै अरुलाई सामाजिक संजालमा नानाथरि गालि , आरोप लाउदै हिड्ने हनु हरुले कुन नैतिकताले बुद्ध हाम्रो भानिराको? जिबनमा कति ओटा बुद्ध धार्मिकग्रन्थ पढेका छौ ? बुद्ध भनेको के हो थाहा छ ? दलाइ लामा लाइ " आतंकबादी, तँलाई लामा, पश्चिमा एजेन्ट" यित्यादी लेख्दै गालि गर्ने विद्वानले आफुलाई बुद्ध संग जोड्नु पाखण्ड हो । आफु राम्रो बाटो हिड, नसके अरुलाई अपमान नगर

_______________________

नेपाली मिडियाको काम पनि भ्रम फैलाउने र अरुको नराम्रो लेख्ने बाहेक केहि भएन । जनता नि तेस्तै , जे भने नि पत्याको छ, पछि लाग्या छ, आफै सोचविचार गर्नु छैन । पछि लाग्नै परे पनि राम्रो मान्छे को लाग्नु, रिसी कमला, खगेन्द्र संग्रौलो को पछि लाग्या छ , आलुपांडे कुरा गर्या छ, अनि कसरि हुन्छ ?

______________________

औसत मानिस आफुलाई भन्दा अरुलाई राम्रो संग चिन्दछ । अरुको कमजोरी र गल्ति प्रति उसलाई ज्ञान हुन्छ तर आफ्नो कमजोरी वा आफ्नो स्ट्रेन्थ थाहा हुदैन । अरु प्रति येति फोकस हुन्छ कि आफ्नो बारे कहिलेइ सोचेको हुदैन , तेसैले प्राए मान्छे लाइ सोध्नुस , तपाइको इक्षा के हो, जिबनमा के गर्न चाहनु हुन्छ , के कुराले तपाइलाइ लामो समय खुसि बनाउन , धेरै लाइ थाहै हुदैन । तेस्को प्रतिफल , आफुले आफैलाई राम्रो संग नचिन्दा, आफ्नो स्ट्रेन्थ , कमजोरी थाहा नहुदा उ पढाइ, ब्यबसाय , जब् यित्यादी मा असफल भैरहन्छ । एसको मतलब यो हैन कि मानिश जिबनको सबै पक्षमा सफल हुनु पर्छ, तर अरुको गल्ति र कमजोरी केलाएर बस्ने समयमा निस्वार्थ रुपमा आफ्नो कमजोरी सुधार्ने, भबिस्य बारे सोच्ने गरे तेस्को फाइदा उ आफैलाई मात्र हैन, परिवार, समाज , देश र बिस्व लाइ नै हुन्छ ।

Some thoughts on Society I

By: Bikal Dhungel

चुनाबको मुखमा गफ नै भए पनि नेता हरुले धनिका चिल्ला गाडी कुदाउन येति लेनको बाटो बनाइदिन्छु , उति लेनको बनाइदिन्छु । सिंगापुर, अम्रिका , युरोप बनाइदिन्छु भनिरहदा सिंगापुर र यूरोपका सहरहरु चै कसरि जनतालाइ गाडीको प्रयोग कम गर्न लगाउने, कसरि सार्बजनिक सवारी बढी प्रयोग गर्न उत्प्रेरित गर्ने, साइकल चढ्न प्रेरित गर्ने, साइकल को बाटो बनाउने , Car-free क्षेत्र बढाउने , हरिया पार्क र सोसल रिक्रियेसनल सेन्टर बनाउने भन्ने कुरामा केन्द्रित छन् । डेनमार्क मा ८०% मान्छे हरु साइकल लिएर काममा जाने गर्छन । नेदरल्यांड्स मा मान्छेको र साइकलको जनसंख्या बराबर छ । मर्सिडिज, BMW, Porsche, Audi, Volkswagen जस्ता बिस्वका उत्क्रीस्स्ट कार बनाउने जर्मनीमा पनि ७५% मान्छेले साइकल चलाउछन् , ५०% जनता को सहर वा गाउँ भित्रको प्रमुख सवारी साधन नै साइकल हो ।
नेपालमा चै भारत लाइ गाली गरि गरि भए पनि ल्याएको तेल हालेर गाडी धेरै गुड़ाई बाताबरण प्रदुसित गर्नु लाइनै बिकाश भनिन्छ । साइकल चढदा सानो मान्छे भइन्छ । बरु धुवा धुलो खाने , फोक्सो भित्रै देशको माटो पुर्याएर राष्ट्रबादी बन्ने , तर साइकल नचलाउने ।
आजको स्थितिमा काठमाडौँ उपत्यकामा साइकल चलाउन असम्भब छ, तर अब बन्ने नीति पहिला बायु प्रदुसण कम गरेर जनता लाइ साइकल चढ्न प्रेरित गरि , तेसका लागि लाग्ने पुर्बाधार बनाउनु नै दिगो बिकाश हो | तेस्ले न दिनको ४ घण्टा जाम मा बस्नु पर्छ, न तेल को सर्टेज भो भनेर भारत लाइ गाली गर्नु पर्छ , गाडी किन्ने, पेट्रोल हाल्ने पैसा पनि बच्यो , स्वास्थ लाइ पनि फाइदा , दुइटा हातमा ४ ओटा लड्डु | 
_________________________

बुद्ध धर्म लाई फैलाउन नेपालले सिन्को पनि भाचेको छैन | बुद्धिजम लाइ फैलाएका भारती सम्राट अशोक ले हुन् जसका कारण बुद्धिजम आज श्रीलंका, म्यान्मार, थाईल्याण्ड, जापान , चिन यित्यादी देशमा प्रमुख धर्मको रुपमा चिनिन्छ | बुद्धले सिकाउनु भएको ज्ञान फैलाउन पहिलो नालान्द बिस्वबिद्यालय भारतमा स्थापना भएको थियो, भारत एउटा एस्तो देश हो जसको झन्डामै बुद्धिजम संग सम्बन्धित चक्र छ, जसको रास्ट्रीय चिन्न मै बुद्धिस्ट सम्राट अशोक को तिन मुखे सिह को चिन्न छ , जसले एउटा राज्य को नामनै प्राचिन बिहार गुम्बा को नाम बाट बिहार राखेको छ, बौद्ध धर्मको प्रमुख चार तिर्थस्थल हरु मद्धे तीन वटा भारतमा नै पर्छ, संग्युक्त रास्ट्र संघमा बिस्व योग दिबस (जुन बुद्धधर्म संग सम्बन्धित छ ) मनाउन प्रस्ताब लैजाने कुनै नेपाली नभई भारती प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी हुन्, अनि उसले भारत बुद्धको देश भन्न नपाउने ? भारतले बुद्धिजम को लागि येति धेरै काम गरि रहदा नेपालमा भने पबित्र लुम्बिनीमा खोलिएको बौद्ध बिस्व बिद्यालयमा ससस्त्र लडाकु YCL को क्याम्प राख्नेले कुन मुखले भारतको बिरोध गर्दै हिडेको ? बिस्वका सबै भन्दा धेरै बुद्धिस्ट हरु भएको देश मद्धे टप टेन मा पनि पर्दैन नेपाल , के फुर्ति लाऊछौ ? हिन्दु धर्मका सबै देवता हरु भारतका छन्, अनि नेपाल लाइ चै हिन्दु रास्ट्र बनाउनु पर्ने रे, भारतले बुद्ध को देश भन्दा उफ्रिने ? अरुको आंग को जुम्रा देख्नु अघि आफ्नो आंग को भैसी पनि हेर, चस्मा लाएर | बुद्ध को देश भन्ने अनि काम चै बुद्धले सिकाएको भन्दा ठिक उल्टो गर्दै हिड्न सुहाउछ ?

केहि सिकौ

By: Bikal Dhungel 

सन् १९७३ मा तेल निर्यात गर्ने अरब रास्ट्र हरुले इजरायल लाइ समर्थन गरेको कारण यूरोपियन र अमेरिकी मुलुक हरुमा तेल निर्यात गर्न प्रतिबन्ध लगाए जसलाई १९७३ ओइल क्राइसिस भनेर भनिन्छ । त्यो क्राइसिस केहि समयमा हल गरियो तर तेल निर्यात गर्ने मुलुक हरुमा निर्भर हुनु परेको र निर्भरताले ल्याएको समस्याका कारण तेती बेला तेल बाहेक अरु उर्जा तर्फ़ सोच्न सुरु गरियो । ग्रिन इनर्जी अर्थात् सोलार, बायु इनर्जी र हाइड्रो तर्फ़ व्यापक रुपमा लगानी गरियो, खोज गरियो । त्यो नीतिको कारण आज डेनमार्क जस्तो मुलुक ले ४०% उर्जा Renewable sources बाट उत्पादन गर्छन , बेलायेतले आफ्नो अर्थतन्त्रमा बर्सिक ३० टेरावाट (३ करोड मेगावाट) Green Energy उत्पादन गर्छ । यूरोपियन मुलुक हरुको नीति १००% ग्रिन इनर्जी प्रयोग गर्ने तर्फ़ हो किनकि यो बाताबरणको लागि खराब हुनु को साथ साथै साउदी अरेबिया, रसिया जस्ता तानासाही मुलुक बाट निर्यात गर्नु पर्दा धेरै बिसयमा मन नलागी नलागी पनि political compromise गर्नु पर्ने हुन्छ । 

तर एसको पोइन्ट केहो भने, कुनै पनि क्राइसिस बाट केहि सिक्नु । 

नेपालमा भुइचालो आयो, अब गर्ने गर्ने भनियो तर त्यो टपिक तेसै बिलायो , न केहि सिके, न केहि भयो । नाकाबन्दी भयो, निर्भरता घटाउने भनियो , कसरि गर्ने, के नीति ल्याउने भन्दा भन्दै त्यो पनि बिर्सियो । 

३० लाख नेपालीले रेमिटेन्स पठाउछन् जसमा २-३ लाख कतार मा बस्छन । रेमिटेन्स को ८५% प्रतिसत पैसा खपत मात्र गरिन्छ , उत्पादन मूल्य काममा खर्च गरिन्न, तेस्ले मूल्य वृद्धि गरि रेमिटेन्स नपाउने मान्छे लाइ मारमा पार्नु बाहेक अरु केहि पनि गरेको छैन । तर अहिले कतार लाइ गरिएको नाकाबन्दी पछि त्यहाँ भएका नेपाली हरु मारमा परेका छन् । दसौ हजार बेरोजगार भएका छन् । रेमिटेन्स ८५% खपत मात्र गर्दा अहिले जब त्यो आउन बन्द भयो, त्यो मान्छे स्वत गरिबी को रेखा मुनि खस्छ । तेसैले, यो क्राइसिस बाट केहि सिकौ । बार्षिक ७ अरब डलर रेमिटेन्स बाट सम्भब भएको लगानी वा capital formation मा प्रयोग भए भबिस्य मा जस्तो क्राइसिस भए पनि चिन्ता गर्नु पर्दैन । येस्पाली पनि केहि सिक्दैनन भन्ने थाहा हुदा हुदै पनि हनुमान जी को कृपाले केहि सिकुन भन्ने आसा चै छ ।

Sports and Society II

By: Bikal Dhungel 

The Story of French Football and Ethnic Politics

Since the beginning of Olympic Games in 1904, Sports has been one of the rear occasions when people from different places, countries and continents come together and compete with each other within a set of rules. People of different colours and religions put their faith aside and follow the one universal rule. Sports has united people. Sports has therefore also been a political tool for ideologies. The Nazis used sports to justify their ideologies for example to prove the superiority of a certain race. This was proved to be wrong when for example Jesse Owens, a black athlete representing the United States won 100 meter gold in Berlin Olympics. Sports has united two Koreas when North and South Korea walked under one flag in Sydney Olympics 2000.

Along with country level political issues, sports also mirror societal issues. The French team of France 98 World Cup was represented by the children of Arab and African immigrants along with ethnic french won the world cup shifting a public opinion towards more pro-immigrants. The French society in major cities of Paris, Mersailles, Leon etc suffered from parallel societies where people from different ethnic communities did not go well along. Coloured people with immigrant background felt discriminated in the job market and a research showed that the likelihood to be invited for a job interview was up to six times more likely if the applicant's name is ethnic French. This is unfortunately the same in other European countries with some variances. Hence, the team 'Les Blues' consisting of ethnic French like the goalkeeper Barthez, children of African and Carrebean immigrants like Lilian Thuram and children of Arab Immigrants like Zinedine Zidane were representing the french team. It was a real representation of French society. Immigrants of all groups went to the society carrying French flag regardless of ethnic origin. When Zidane scored, Arabs, Blacks and Whites celebrated. When Barthez stopped the shot, all of them celebrated. Miraculously, France reached the final and was confronting the giant, 4 times world cup winners Brazil, equipped with superstars like Ronaldo, Ronaldinho, Rivaldo and Roberto Carlos. The game was tough. Brazil was sure to win its 5th title and France was thirsty to make history in-front of its 60 million supporters watching the game at home. When Zidane scored twice, it was sure that France will stop the game with that score and will lift the world cup. In the second half, Petit scored the third which absolutely slaughtered the spirit of Brazilians and France indeed lifted the cup. The super screens of Paris were displaying 'Zidane for President'. All of a sudden, Whites, Blacks and Arabs were friends, the night was celebrated lifting the French flag and the whole French society changed the next morning. A son of an Arab Immigrant made France a world champion. That day will never be forgotten. President Jacques Chirac thanked the team which gave every effort to lift the cup. This symbolic victory was a lesson to many multi-ethnic countries that together we can achieve everything. A french team consisting of ethnic French could not have won the World Cup. In another 2 years of 'les bleus', the French became European Champions with almost the same squad that won 2 years ago. Suddenly, they were no more football players rather super stars, who were spending most time for Brands like NIKE and PUMA to Adidas.

Unfortunately, the years ahead, French sports was full of conflicts, scandals and so on which directly had impact on the performance of the team. It was resolved to some extent and finally in 2006, the dream team was called back and France again made to the final in 2006 World Cup in Germany. The final game was turbulent, with lots of cards to both side. The game was a draw and it went to extra time. When people around the world were holding their breaths, Zidane headed Materrazi to the ground as he supposedly insulting him and  was sent off the ground. Some people took this as an insult for the nation because Zidane was in a critical condition of the game and he had to do anything to win, however, others found his action reasonable because insulting other players is against the spirit of the game. The game went to Penalty shootout and Italy won the World Cup. Public Opinion in France was divided, as well as in other parts of the world.

Even though the dream team continued playing in club levels, the national football endured other scandals and conflicts. In South Africa 2010, some players of French team, like Nicolas Anelka left the country and later the team agreed to support him instead of the trainer. Hence, the French performance was again bad. The political parties in France used every opportunity to use this for their political goals. Again, luckily scandals were forgotten, team was managed a new and the team made up to the final in 2016 Euro. Lets hope the french team will get rid of scandals and conflicts in the future.

Similar story can be told about other European countries. Germany, with about 40% of football national players having immigrant background reached the semi final in 2010 and still some of the same players lift the World Cup in 2014, with Miroslav Klose with all time leading goal scorer with 16 goals. It again shows, like in the case of France that together, anything could be achieved. We can see the same in Belgian team with star players with their foreign roots as well as the case with 2016 Euro cup winner Portugal. The only goal scorer 'Eder' ( Ederzito Antonio Macedo Lopes ) is a first generation immigrant from Guinea Bissau with Portuguese passport. His scoring, hence making the country European champion has perhaps shifted the public opinion towards immigrants living in Portugal.

This does not limit to football. Going deeper into other sports and other fields, the list will be longer. What we can learn from these success stories are, if chances are given according to the skills one had, the result will be fruitfull and the society as country as a whole profits from it.